انسان‌های قبل از آدم و حوادر خصوص وجود انسان‌هایی قبل از انسان فعلی که از نسل حضرت آدم (علیه‌السّلام) مطرح می‌شود، دیدگاه‌هایی مطرح شده است. ۱ - وجود انسان‌هایی قبل از انسان فعلیمطلبی را که در خصوص وجود انسان‌هایی قبل از انسان فعلی که از نسل حضرت آدم (علیه‌السّلام) مطرح می‌شود، به صورت‌های گوناگون در روایات مطرح شده است مثلا امام باقر (علیه‌السّلام) به جابر بن یزید می‌گوید: «گویا تو گمان می‌کنی که خداوند فقط این عالم را آفرید و بس و همچنین گمان می‌کنی که خداوند بشری غیر از شما نیافریده است؟ آری به خدا قسم خداوند هزار هزار عالم و هزار هزار آدم آفرید و تو در آخر این عالم‌ها و آدم‌ها هستی.» اندیشمندان اسلامی بر اساس این روایات معتقدند که «حضرت آدم (علیه‌السلام)» نخستین انسانی نبوده که گام بر روی کره خاکی نهاده است. بلکه قبل از او انسان‌های دیگری بوده‌اند که به دلایل نامعلومی، نسل‌شان منقرض گشته است. [۳]
سبحانی، جعفر، منشور جاوید، ج۴، ص۹۴.
با توجه به همین دیدگاه است که برخی در پاسخ به چگونگی ازدواج فرزندان حضرت آدم (علیه‌السّلام) قائل شده‌اند که فرزندان ایشان با انسان‌هایی از نسل گذشته ازدواج کرده‌اند.۱.۱ - دیدگاه‌ها در خلقت آدمدر خصوص خلقت آدم دیدگاه‌های گوناگونی مطرح شده است از جمله: ۱. پیش از حضرت آدم، هیچ موجودی از آدم یا شبیه آدم وجود نداشته و حضرت آدم یک دفعه و به‌طور مستقل خلق شده است. ۲. پیش از حضرت آدم موجوداتی شبیه آدم و جن بوده‌اند و سپس یا از بین رفته‌اند و یا هنوز هم وجود دارند. ۳. پیش از حضرت آدم، انسان‌هایی وجود داشته‌اند؛ ولی تکامل نایافته بودند و به هر دلیل از میان رفته و منقرض شده‌اند و آنگاه حضرت آدم بدون ارتباط با آدم‌های گذشته به‌طور کامل و مستقل آفریده شده است. از مجموع آیات قرآنی این نکته به دست می‌آید که سرسلسله افراد انسانی، موجودی به نام حضرت آدم (علیه‌السّلام) بوده است و ادامه نسل او بر اثر نطفه‌هایی است که در رحم مادرانشان منعقد می‌شود. اما این‌که خود آدم چگونه پیدا شده از جمع آیات به این نتیجه می‌رسیم که او از خاک آفریده شده است و پس از طی مراتبی چون گل چسبنده و چکیده‌ای از گل و تبدیل آن به گل خشکیده و تکمیل اندام و دمیده شدن روح در جسدش به صورت موجودی کامل در آمده است. از سوی دیگر وقتی مجموع آیاتی را که در خصوص ارزش و مقام انسان نازل گشته بررسی می‌نماییم؛ به این حقیقت واقف می‌شویم که قرآن کریم انسان را یک نوع مجزا از حیوان مطرح می‌کند به عنوان موجودی که اختلاف ذاتی و ماهوی با موجودات دیگر دارد. (ر. ک: [۲۶]
نصری، عبدالله، مبانی انسان‌شناسی در قرآن، ص۷۳ - ۸۱.
[۲۷]
عروسی حویزی، عبد علی بن جمعه، تفسیر نورالثقلین، ج۱، ص۲۸۸.
[۲۸]
طباطبایی، محمدحسین، المیزان، ج۱۶، ص۳۸۴ - ۳۸۸.
[۲۹]
طباطبایی، محمدحسین، المیزان، ج۴، ص۲۲۴ - ۲۲۵.
)آیه شریفه «وَ اِذْ قالَ رَبُّک لِلْمَلائِکةِ اِنِّی جاعِلٌ فِی الْاَرْضِ خَلیفَةً قالُوا اَ تَجْعَلُ فیها مَنْ یفْسِدُ فیها» دلالت دارد که قبل از خلقت حضرت آدم، انسان‌هایی در کره زمین زندگی می‌کردند و به فساد آلوده شدند که ملائکه گفتند: خدایا می‌خواهید کسانی را جانشین خود کنید که فساد کنند و خون‌ها بریزند! ملائکه از وجود انسان‌های فاسد و خونریز قبل از حضرت آدم، خبر می‌دهند. ۱.۲ - جمع‌بندی آیات و روایاتبا جمع‌بندی آیات فوق و روایات مطرح شده در خصوص وجود انسان‌هایی قبل از حضرت آدم، می‌توان به نظریه سوم اذعان نمود. بدین‌بیان که پیش از حضرت آدم (علیه‌السّلام) انسان‌های تکامل نایافته‌ای بوده‌اند که از بینش و آگاهی حضرت آدم (علیه‌السّلام) و نسل او برخوردار نبودند. این آدمیان در قالب و صورت حیوانی نبوده‌اند و نیز تنها زندگی غریزی بر آن‌ها حاکم نبوده است. ولی به شکل انسان کنونی که دارای زندگی توام با آگاهی و مسؤولیت باشند، نیز نبوده‌اند. نسل این انسان‌ها به دلایلی که بر ما مجهول است؛ منقرض شده‌اند و آنگاه خداوند متعال حضرت آدم (علیه‌السّلام) را به صورت کاملا مستقل و مجزا با اوصاف و ویژگی‌های منحصر و مختص به خود، از گل آفرید. انسانی که دارای آگاهی، بینش، تعقل چشم‌گیر و... بود و انسانی که گل سر سبد جهان هستی و نمایانگر اوصاف الاهی است. ۲ - پانویس۳ - منبعپایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، برگرفته از مقاله «انسان‌های قبل از آدم و حوا»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۰۸/۲۴. |